ضرب المثل «کلک کسی را کندن» از کجا ریشه دواند؟

آشنایی با ضرب المثل ها
ضرب المثل «کلک کسی را کندن» از کجا ریشه دواند؟  5 آذر-94

ضرب المثل کَلَک درفرهنگ  عامه به معنی ، حیله . حقه . نیرنگ،مکر،فریب و دام است.

 اکنون این ضرب المثل مصداق عینی دارد .چون بد جوری در صدر رژیم وارونه ی ولایت فقیه نزاع باندها جدی شده و  باشدت ادامه دارد و طرفین درگیر تلاش می کنند کَلَک همدیگررا به کَنَند یااز سرراه خود بردارند . اما داستان این ضرب المثل شنیدنی است  .

برای اینکه  آشنایی با ریشه ی این  ضرب المثل‌ با تاریخچه پیدایش ضرب المثل معروف«کلک کسی را کندن»  جالب است . زیرا که معنی و مفهوم استعاره‌ای  این عبارت  «کلک کسی را کندن» موقعی به کار می رود که شخصی را از بین برده یا از جایی که در آن کار می‌کرده اخراج کرده باشند.در چنین موارد و نظایر آن گفته می‌شود: بالاخره کَلَکش را کندند.

 بهرحال  ریشه تاریخی ضرب المثل
برمی گردد به ازمنه و اعصار گذشته و دوران حکومیت مطلقه  همچون شرایط کنونی حاکم بر ایران هنگامی که یکی از مخالفان و سرکشان دستگاه را سرکوب کرده و از بین می‌بردند این اصطلاح  به کار برده می‌شد.

در حال حاضر ناظر بر کسی است که چون قصدسعایت داشته باشد با اتخاذ تدابیر لازم نقشه‌هایش را بر هم زنند و دفع شر کنند.

اماکَلَک آتشدان کلی و سفالین است که آهنگران از آن برای سرخ کردن فلزات استفاده می‌کردند تا بتوانند آهن و فلز گداخته را در روی سندان و زیر چکش به هر شکلی که بخواهند در بیاورند. کَلَک مزبوربه شکل تقریبی گلدان های معمولی ساخته می‌شد و در زیر آن سوراخی داشت که لوله دمیدن را از زیر زمین به آن متصل می‌کردند. آن گاه در داخل مقداری آتش و بر روی آن زغال سنگ یا زغال چوب می‌ریختند و با تلمبه مخصوصی از زیر کلک به آن می‌دمیدند تا زغال ها کاملاً سرخ شود.سپس آهن مورد نظر را در درون آتش می‌گذاشتند و باز هم به شدت می‌دمیدند تا آهن نیز گداخته شده به شکل آتش درآید و از آن تیشه و داس و تبر و بیل و کلنگ و انبر و... بسازند.

با وجود آنکه آلات و ابزار الکتریکی موجب شده است که آهنگری از صورت سابق به شکل کارگاه های برقی درآید معهذا هنوز در غالب شهرهای ایران دستگاه کَلَک خودنمایی می‌کند و آهنگران مخصوصاً جوگی‌های دوره گرد از آن برای ساختن آلات و اشیاء فلزی استفاده می‌کنند.

جوگی‌ها قبایل سیاری هستند که به صورت چادرنشینی زندگی می‌کنند و به تناسب فصل به روستاهای ییلاقی و قشلاقی می‌روند و در خارج از آبادی چادر می‌زنند.

اگرچه هر یک از خانواده‌های جوگی چند رأس اسب و الاغ و گوسفند دارند ولی حرفه اصلی آنها آهنگری است که چون درخارج از آبادی روستاها چادر زدند پس از نصب چادرها اولین کارشان این است که زمین جلوی چادر را کنده کَلَک را نصب می کنند.در حقیقت کَلَک اساس کار جوگی‌ها و آهنگرهاست تا بدان وسیله به ساختن احتیاجات فلزی روستائیان همچون چکش و بیل و کلنگ و سیخ وانبر ونعل .... بپردازند.

وقتی کَلَک را بکنند یعنی از زمین دربیاورند دال بر این است که می‌خواهند ازآن منظقه کوچ کنند و به جای دیگر بروند. اما شب ها که هوا تاریک می‌شود وسکنه دهات و روستاها در خانه‌های خویش خوابیده‌اند در دل شب به همان روستاها و روستاهای مجاور می‌روند و دستبرد می‌زنند. مردان جوگی هم برخی اسب و گاو می‌دزدند و شبانه به وسیله ایادی خویش حیوانات مسروقه را به نقاط دور دست می‌فرستند و به قیمت نازل می‌فروشند.زنان شان هم  مشغول فال گیری یا کف بینی می شدند. گاهی هم دزدی می کردند که به دلیل نیاز بود.

همین مسائل موجب می‌شود که بعضی مواقع بین روستاییان و جوگی‌ها اختلاف بروز می‌کند و گهگاه به منازعه و زد و خورد منتهی می‌شود. در این موقع کشاورزان قبل از هر کاری جلوی چادر جوگی می‌روند و کَلَکش را می کنند و به دور می‌اندازند.وقتی کَلَک کنده شد جوگی مجبور می‌شود اثاث و زندگی را جمع وبه جای دیگر کوچ کند.. گاهی هم در حاشیه شهرهای کشور چادر می زدند

با این توصیف اجمالی معلوم گردید کَلَک را کندن یعنی دفع و رفع مزاحمت کردن است که در ادوار گذشته به علت بی‌نظمی و نابسامانی کشور و عدم وجود امنیت بیشتر مورد استعمال داشت و به همین جهت در اصطلاحات عامیانه، به صورت ضرب المثل درآمده است.

بهرحال همانگونه که اشاره شد این اصطلاح  ضرب المثل کَلَک   گذشته از اینکه  در   منازعات کاربرد دارد بار سیاسی هم دارد . چون در شرایط حال  جناح وباندها سخت مشغول دوز وکَلَک  علیه ی رقبای خودهستند تاازصحنه حذف شان کنند . مورد مشخص   کَلَک های زنجیروار خامنه ای است  . برای اینکه بطور پیوسته   از ترفند یا کَلَک  وحقه   مثل  فتنه  و دشمنی و نفوذی  و امثالهم با باز سازی وتکرارش برای متهم کردن رقبایش  مثل رفسنجانی و روحانی استفاده می کند
. ازمنبع جمهوری اسلامی استفاده شده است.